پرسش:
ولی فقیه در چه زمینه هایی ولایت دارد، و تا چه حدی؟ و اینکه "مطلقه" بعداً به قانون اساسی اضافه شد، چه چیزی به ولایت اضافه گردید؟
پاسخ:
مقصود از اطلاق در عبارت ”ولایت مطلقه فقیه“ شمول و مطلق بودن نسبی است، در مقابل دیگر ولایتها که جهت خاصی در آنها مورد نظر است. فقهاء، اقسام ولایتها را که نام می برند، محدوده ی هر یک را مشخص می سازند، مثلاً، ولایت پدر بر دختر در امر ازدواج، ولایت پدر و جد در تصرفات مالی فرزندان نابالغ و مانند آن، ولی هنگامی که ولایت فقیه را مطرح می کنند، دامنه آن را گسترده تر دانسته،و آن را در رابطه با شؤون عامه و مصالح عمومی امت که بسیار پردامنه است مطرح می کنند بدین معنی که فقیه شایسته که بار تحمل مسئولیت زعامت را بر دوش می گیرد در تمامی ابعاد سیاستمداری مسئولیت دارد و در راه تأمین مصالح امت و در تمام ابعاد آن باید بکوشد و این همان ”ولایت عامه“ است که در سخن گذشتگان آمده، و مفاد آن با ”ولایت مطلقه“ که در کلمات متأخرین رایج گشته، یکی است. بنابراین مقصود از اطلاق، گسترش دامنه ولایت فقیه است، تا آنجا که ”شریعت“ امتداد دارد و مسئولیت اجرایی ولی فقیه در تمامی ابعاد مصالح امت می باشد و مانند دیگر ولایتها یک بعدی نخواهد بود[i].
و به عبارت دیگر بمنظور اجرای کلیه قوانین اسلام، کلیه اختیاراتی که معصوم دارا است به ولی فقیه هم اعطاء شده است بجز موارد نادری که از طریق اخبار روشن گردیده است مثل جهاد ابتدایی.
در پاسخ به قسمت اخر سؤالتان می گوئیم:
ولایت فقیه که از همان ابتدا در ذهن طراحان قانون اساسی جمهوری اسلامی بوده است همان ولایت مطلقه بوده و عدم ذکر قید مطلقه در قانون اساسی نخستین، بدلیل روشن بودن مطلب بوده است لذا خبرگان قانون اساسی ضرورتی برای آوردن این قید نمی دیدند اما با توجه به مباحثی که بعداً در محافل حقوقی مطرح شده بود و پیش آمدن این شبهه که ذکر 11 مورد در اصل 110 قانون اساسی در باب وظایف و اختیارات رهبری دلالت بر حصر وظایف و اختیارات رهبری دارد لذا در بازنگری قانون اساسی برای دفع این شبهه تصویب شد که به قید ”مطلقه“ در اصل 57 قانون اساسی تصریح گردد.
[i]ولایت فقیه، محمد هادی معرفت، ص 74.a
ممنون از مطلب خوبتون.